“Aile çiz testi” 1958 yılında ilk kez kullanılmıştır. Psikanalitik verilere dayanan projektif bir resim testi tekniğidir. Projektif olması, içeride olup bitenin bir teknik vasıtasıyla dışarı yansıtılması demektir. Temel amacı çocuğun ifade edemediği iç dünyasını ve çatışmalarını açığa çıkarmaktır.
Özel bir araç, gereç ve mekana ihtiyaç duymadan kayıt ve kalem gibi bulunması kolay araçlarla resim tekniğini kullanabilmek, bu tekniği daha da cazip hale getirmektedir. Zaman konusunda da oldukça ekonomiktir.
“Aile çiz testi” çocukların ailelerine karşı tutumunu, korkularını, ihtiyaç ve olgunluk düzeylerini, stres faktörleri ve cinsiyet eğilimlerini belirlemede oldukça uygundur. Bu nedenle testin geniş kullanımı alanı mevcuttur.
Gelin birlikte çocukların renkli dünyasını keşfedelim. Çok iyi tanıdığımızı düşündüğümüz çocuğumuzun ifade etmekte zorlandığı gerçek düşüncelerine küçük bir yolculuk yapalım. Belki de çözemediğimiz kriz anlarının anahtarı, derin bağ kurabilmenin formülü bir A4 kağıdının üzerindeki çizgilerde gizlidir.
HEDEFLER
- Kurduğu duygusal bağların kalitesini artırmak.
- Aile ilişkilerine nasıl baktıklarını ve bununla ilgili neler hissettiklerini görmek.
- Ailenin belli üyeleriyle aralarında yaşanabilecek olası çatışmaları tanımlamak.
- Çocuğun duygusal ve psikolojik olgunluğunu değerlendirmek,
- Ailenin iletişim tarzını değerlendirmek.
- Çocuğun ev ortamındaki endişelerini öğrenmek.
UYGULAMA
- Çocuğa bir A4 kağıdı ve renkli kalemler verip resim yapabilmesi için uygun bir ortam yaratalım.
- “Bana ailenin /ailemizin resmini çizer misin?” diyelim ve hatırlatmalar yapmayalım ( babanı unuttun sanırım, elleri nerede vb.) Çocuğun sorularına karşılık “sen bilirsin”, “tamamen özgürsün”, “bu senin resmin ve patron sensin” gibi cevaplar verelim.
- Zamanı çocuk ayarlamalı ve resim yaparken uzaktan izlenmelidir.
- Çocuğun resim yaparken çizdiği sırayı, tepki ve davranışlarını not edelim.
- Çocuk resmin bittiğini söyledikten sonra birkaç belirleyici soru sorup bunları da notlarımıza ekleyelim. ( Bu kim? Ne yapıyor? Bu ne? vs.)
YORUMLAMA
- Aile bireylerinin çiziliş sırası önemlidir. Analizi yaparken hem izleme notlarımızdan hem kağıt üzerindeki dizilişten yararlanıyoruz. İlk sırada çizdiği aile bireyi çocuğun kendisine en çok duygu beslediği kişidir. Fakat bu duygu en çok çatıştığı kişi şeklinde de olabilir.
- Aile bireylerinin çizildiği yerleri yani konumlarını. Birbirinin yanında, yakın temasta hatta dokunarak çizilen bireylerin iyi ilişki içinde olduklarını, tam tersi uzak çizilen bireylerin ise çocuğun zihninde problemli ilişki yaşayan birliktelik sağlayamayan kişiler olarak algılandığını söyleyebiliriz.
- Sayfanın sağ tarafı yazı analizinde olduğu gibi resim analizinde de geleceği, hareketi, hedefleri, akışı, adım atmayı temsil eder. Sol tarafı aileyi, geçmişi, gelenek ve bağları, anneyi temsil eder. Kağıdın sağına kendini konumlamış olan bir çocuk için özgürleşme, adım atma, sosyalleşme ihtiyacı olduğu söylenebilir. Solda kendini çizmesi ise anne ya da babaya aşırı bağımlılıktan kaynaklanıyor olabilir. Machoover’a göre çizimleri sola yerleştirmek ben-merkezci, sağa yerleştirmek çevre-merkezli bir kişiliğin göstergesidir. Burada en sağlıklı olanı kağıdı bütün olarak algılayıp resmi merkeze yerleştirmesidir. Kağıdın bir bölümünün tamamen boş olması ve resmin kağıdın bir küçük alanına sıkışması dengede olmayan bir takım duyguları işaret ediyor olabilir.
- Çocuklar en önemsedikleri güçlü buldukları ya da güçlü olmasını hayal ettikleri kişi ve ya vücut bölümlerini göze çarpacak şekilde büyük çizerler. Sevilme ve fark edilme ihtiyacı olan çocukların kendilerini çok büyük çizmeleri gibi. Arkadaş zorbalığına uğramış çocukların kollarını ve omuzlarını büyük çizmeleri, ya da çok küfür eden ve bağıran bir babaya büyük ve açık bir ağız çizmeleri gibi.
- Kağıdın üst kısmına çizilen figürler gerçeklerden kopuk olmayı, ayaklarının yere basmaması hayal dünyasında yaşamakla ilgili özellikleri düşündürmektedir. Sadece alt kısmına çizilmesi ise içe kapanıklık, yetersizlik, depresif özellikler ile ilişkilendirilir. Burada yine kağıdın merkezini kullanmak ve kişilerin bir yer çizgisi üzerinde bulunuyor olması çocuğun en sağlıklı duygu durum halini yansıtır.
- Ailede olmayan birilerinin çizilmesi durumunda duygusal bir boşluktan bahsedilebilir. Aile bireylerin herhangi biri tarafından doyurulamayan psikolojik ihtiyaçlar olabilir. Kardeş çizimlerinde özellikle bu durum soru sorularak ayrıntılandırılabilir.
- Çocuk kendisini tek başına çiziyorsa yine aile içinde yalnız hissetmesi ya da benzeri duygulardan bahsedilebilir.
- Resmi değerlendirirken mutlaka yaş özellikleri göz önüne alınmalıdır. 4 yaşında bir çocuğun boyun el parmakları gibi ayrıntılı çizmesi ya da çizim boyutlarının gerçeğe yakın olması gibi teknik özellikler aranmaz.
- Çocuk ihmalinin yaşabileceği ya da şüphe edildiği durumlarda ise, yine yaş özellikleri dikkate alınarak resimde şaşırtan boyutlar, olmaması gereken figürler, resimde çok dikkat çeken kalın çizgilerle baskılı vurgulanmış objeler
DEĞERLENDİRME FORMU
- Aile üyeleri tamam mı?
- Aile birlikte mi (dağınık mı?)
- Çocuk kendisini çizmiş mi?
- Çocuk kendisini aile sırasına uygun çizmiş mi?
- Kimleri temas halinde kimleri uzak çizmiş?
- Çizilen bireylerin yaş özelliğine uygun olarak boyutları nasıl? (kim büyük/küçük?)
- Vücut bölümlerinin çizilmiş şekli ve özellikleri nasıl? Örnek resim incelemeleri için resim analizleri bölümünü inceleyin